рдЪрд░्рдЪ рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрдж рдХा рдЦुрд▓ाрд╕ा рдХрд░рддी рдкुрд╕्рддрдХ – ‘‘рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд”।

рдЪрд░्рдЪ рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрдж рдХा рдЦुрд▓ाрд╕ा рдХрд░рддी рдкुрд╕्рддрдХ – ‘‘рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” 
                      рдорджрд░ рдЯैрд░ेрд╕ा рдкрд░ рдЙрдаा рд╡िрд╡ाрдж рдЕрднी рдердоा рднी рдирд╣ी рд╣ै рдХि рдПрдХ рдИрд╕ाрдИ рд╕ंрдЧрдарди рд╕े рдЬुреЬे рдХैрдеोрд▓िрдХ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ी рдкी.рдмी.рд▓ोрдоिрдпों рдХी рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЖрдИ рдкुрд╕्рддрдХ ‘‘ рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рдиे рдИрд╕ाрдИ рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЕंрджрд░ рдЪрд░्рдЪ рдХी рдХाрд░्рдпрд╢ैрд▓ी рдкрд░ рдХрдИ рдЧंрднीрд░ рд╕рд╡ाрд▓ рдЙрдаा рджिрдпे рд╣ै। “рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рд░्рд╢ीрд╖рдХ рд╕े рд▓िрдЦी рдЧрдИ рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рдПрдХ рдпेрд╕ु рд╕рдоाрдЬी (рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рдСрдл рдЬीрдЬрд╕) рдХैрдеोрд▓िрдХ рдкाрджрд░ी (рдлाрджрд░ рдПंрдеोрдиी рдлрд░्рдиांрдбेрдЬ) рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे 38 рд╡рд░्рд╖ рдХैрдеोрд▓िрдХ рдЪрд░्рдЪ рдХी рднेреЬрд╢рд▓ाрдУं рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рд▓рдЧा рджिрдП, рдЪрд░्рдЪ рдХी рдзрд░्рдоांрддрд░рдг рд╕ंрдмрдзी рдиीрддिрдпों рдХा рдкрд░рдд рджрд░ рдкрд░рдд рдЦुрд▓ाрд╕ा рдХрд░рддी рд╣ै рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рдЪрд░्рдЪ рдиेрддृрдд्рд╡ рдХा рдлрд░рдоाрди рди рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рдкाрджрд░िрдпों рдФрд░ рдирдиों рдХी рджुрд░्рджрд╢ा рдХो рдмреЬी рд╣ी рдмेрдмाрдХी рд╕े рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рддी рд╣ै। “рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рд░्рд╢ीрд╖рдХ рд╕े рд▓िрдЦी рдЧрдИ рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рдХैрдеोрд▓िрдХ рдЪрд░्рдЪ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा, рд░ोрдорди рдХूрд░िрдпा, рдЬेрд╕ुрдЗрдЯ рдХूрд░िрдпा рдкрд░ рдХрдИ рд╕्рд╡ाрд▓ рдЦреЬे рдХрд░рддे рд╣ुрдП ‘‘рдЙрддрд░ी рдЧुрдЬрд░ाрдд” рдХे рдХुрдЫ рд╣िрд╕्рд╕ों рдоें рдЪрд░्рдЪ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиी рднेреЬрд╢рд▓ाрдУं рдХो рдмреЭाрдиे рдХा рдЪौंрдХाрдиे рд╡ाрд▓ा рдЦुрд▓ाрд╕ा рдХрд░рддी рд╣ै – рдХि, рд╡िрджेрд╢ी рдоिрд╢्рдирд░िрдпों рдХी рдзрд░्рдо рдк्рд░рдЪाрд░ рдХ्рд╖рдорддा рдХा рд▓ोрд╣ा рдоाрдирдиा рдкреЬेрдЧा। рд╕्рдкेрдиिрд╢ рдлाрджрд░ рдЧैрд░्рд░िрдЬ рдиे рдпрд╣ рджेрдЦा рдХि ‘рдКँрдЯ рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдк्рд░рдзाрди рдкрд╢ु рд╣ै’-(рд░ेрдЧिрд╕्рддाрди рдХा рдЬрд╣ाрдЬ) рдпрд╣ рдЗрд╕ рдмंрдЬрд░ рдЬрдоीрди рдкрд░ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓ों рдХा рдкрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рд╣ै рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рд╕ाрдзрди рднी рд╣ै। рдЕрддः рдКँрдЯ рд╕े рд╕ंрдмрдзिрдд рд░рдХ्рд╖рдХ рджेрд╡ी рдХे рд░ुрдк рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорджрд░ рдоेрд░ी рдХो рдПрдХ ‘рдирдпा рдЕрд╡рддाрд░’ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा, ‘‘рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा” -рдИрд╢ूрдкंрдеिрдпों, рдКँрдЯ-рдкाрд▓рдХों рдХी рдХुрд▓ рдоाрддा! рд╡िрджेрд╢ो рд╕े рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоेрд╣рд╕ाрдиा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдмुрджाрд╕ाрди рдЧांрд╡ рдоें 107 рдПрдХреЬ рдХा рд╡िрд╢ाрд▓ рднूрдЦрдг्рдб рдЦрд░ीрдж рдХрд░ рдкрд╣ाреЬी рдиुрдоा рдЬрдоीрди рдкрд░ рдПрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдиीрдЪे рдПрдХ ‘рдбेрд╣рд░ी’ (рдЪрдмूрддрд░ा) рдХा рдиिрдоाрд░्рдг рдХрд░рд╡ाрдпा рдФрд░ рдШोрд╖рдгा рдХी, рдХि рдпрд╣ рдбेрд╣рд░ी рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХी ‘рдбेрд╣рд░ी’ рд╣ै। рдпрд╣ рджेрд╡ी рдЬрдЧрдоाрддा рд╣ै। рдЬो рдКँрдЯों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рддी рд╣ै। рдлाрджрд░ рдПंрдеोрдиी рдлрд░्рдиांрдбेрдЬ рдХो рдЖрджिрд╡ाрд╕िрдпो рд╡ рдоूрд▓ рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдИрд╢ुрдкंрдеी рдмрдиाрдиे рдХे рдХाрдо рдкрд░ рд▓рдЧाрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬрдм рд╡рд╕्рддु рд╕्рдеिрддि рдХा рд╕ाрдордиा рдХिрдпा рддो рдЙрди्рд╣ें рдоिрд╢рдирд░िрдпों рдХी рдХुрдЯिрд▓рддा рдФрд░ рдзोрдЦेрдмाрдЬी рдХा рдЖрднाрд╕ рд╣ोрддा рдЧрдпा। рдлाрджрд░ рдПंрдеोрдиी рдЗрд╕ рддрде्рдп рд╕े рдмрд╣ुрдд рдЖрд╣рдд рдеे рдХि рд╡िрджेрд╢ी рдоिрд╢рдирд░िрдпों рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрджे्рд╢्рдп, рдЙрдд्рддрд░ी рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рдЖрджिрд╡ाрд╕िрдпों рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрддрдЬाрддिрдпोंрдХा рдзрд░्рдоांрддрд░рдг рдХрд░рд╡ाрдиा рд╣ी рдеा, рдЪाрд╣े рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рднी рдиीрддि рдХ्рдпों рди рдЕрдкрдиाрдиी рдкреЬे। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЙрдирдХे рд╡िрдХाрд╕ рд╕े рдЙрдирдХा рдХोрдИ рд▓ेрдиा рджेрдиा рдирд╣ीं рдеा। рд╕рднी рдпोрдЬрдиाрдПं рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рд╕рдоाрдЬ рд╕ेрд╡ा, рд╢िрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рд╕्рд╡рд╕्рде्рдп рд╕ेрд╡ाрдПं рд╣ो, рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдЙрди्рд╣ें рд▓ाрд▓рдЪ рд╡рд╢ рд╣ी рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी рдЬा рд░рд╣ी рдеी। рдЗрд╕ рд╣рдХीрдХрдд рдХो рд╕ाрдордиे рд▓ाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдЕрдм рдирд╣ीं рд╣ैं – рдЙрдирдХा рджेрд╣ाрди्рдд рдкिрдЫрд▓े рд╕ाрд▓ 11 рдордИ 2014 рдХो рдмрдиाрд░рд╕ рдоें рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ैं – рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे рдлाрджрд░ рдПрди्рдердиी рдлрд░्рдиांрдбेрдЬ – рдпेрд╕ु рд╕рдоाрдЬी – рдПрдХ рдХैрдеोрд▓िрдХ рдк्рд░ीрд╕्рдЯ – рдПрдХ рд╕рдЪ्рдЪा рд╕рди्рдпाрд╕ी, рдПрдХ рд╕рдЪ्рдЪा рд╕ंрдд рдФрд░ рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднрдХ्рдд рд╣िрди्рджुрд╕्рддाрдиी। рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдХी рднूрдоि – рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें рдЬрди्рдоा – рдкрд▓ा – рдмреЭा, рдпрд╣ рдХैрдеोрд▓िрдХ рдк्рд░ीрд╕्рдЯ рдЧुрдЬрд░ाрддिрдпों рдХी рдзाрд░्рдоिрдХ рдЖрд╕्рдеा рдХा рдкрд░्рдпाрдп рдеा। рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рдорд╣ाрди рд╕ंрдд рдирд░рд╕िंрд╣ рдоेрд╣рддा рдХे рдЧीрдд рдФрд░ рднрдЬрдиों рдоें рд░рдоा рд╣ुрдЖ рдеा – ’’рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдЬрди рддेрдиे рдХрд╣िрдП, рдЬो рдкीрд░ рдкрд░ाрдИ рдЬाрдиे рд░े” – рдкрд░ाрдИ рдкीрд░ рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे, рдкीреЬिрддों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдиे рдХी рд╕ाрдл рдиीрдпрдд рд▓िрдпे рд╣ुрдП рдлाрджрд░ рдПрди्рдердиी рдлрд░्рдиांрдбेрдЬ, рдЬेрд╕ुрдЗрдЯ рд╕рдоाрдЬ (рдХैрдеोрд▓िрдХ рдЪрд░्рдЪ) рдХा рдЕंрдЧ рдмрди рдЧрдпा। 

                      рдЙрдд्рддрд░ी рдЧुрдЬрд░ाрдд, рдЬो рдЕрдХ्рд╕рд░ рдХрдо рд╡рд░्рд╖ा рдХा рд╢िрдХाрд░ рд░рд╣рддा рд╣ैं – рдХे рдЧрд░ीрдм рдХिрд╕ाрдиों рдФрд░ рдЖрджिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдП рдХैрдеौрд▓िрдХ рдЬेрд╕ुрдЗрдЯ рдоिрд╢рдирд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЪाрд▓рдпें рдЬा рд░рд╣े рд░ाрд╣рдд рдХाрд░्рдпों рдоें рдЕрдкрдиे рд╕ुрдкीрд░िрдпрд░ों рдФрд░ рдк्рд░ोрд╡िंрд╢िрдпрд▓ों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓рдЧा рджिрдпा рдЧрдпा। рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдЙрд╕े рдЗрди рджेрд╢ी рд╡िрджेрд╢ी рдоिрд╢рдирд░िрдпों рдХी рдзूрд░्рддा рдФрд░ рджेрд╢ рдХे рдк्рд░рддि рд╖рдб्рдпंрдд्рд░ों рд╕े рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ुрдЖ рддो рдЙрд╕рдиे рдЙрдирдХा рдкुрд░рдЬोрд░ рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдкाрдп рддрд▓ाрд╢рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा। рд▓ेрдХिрди рдХ्рдпा рдпрд╣ ’’рдЕрдХेрд▓ा рдЪрдиा” рднाреЬ рдлोреЬ рд╕рдХा? рдИрд╕ाрдЗрдпрдд рдоें рд╢ुрд░ु рд╕े рд╣ी рдкूрд░ी рджुрдиिрдпां рдХो рдЬिрддрдиे рдХा рдПрдХ рдЬाрдиूрди рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдоें рдЬिрд╕рдиे рднी рдмाрдзा рдЦреЬी рдХрд░рдиे рдХी рдХौрд╢िрд╢ рдХी рд╡рд╣ рдЗрд╕ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрджी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╕ाрдордиे рдвेрд░ рд╣ो рдЧрдпा। рднाрд░рдд рдоें рднी рдкोрдк рдХा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрдж рдЙрд╕ी рдиीрддि рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рдкाрджрд░ी рдпा рдирди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд╡िрд░ुрдж्рд╡ рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдХрд░рддे рд╣ै рддो рдЙрдирдХा рд╣ाрд▓ рднी рдлाрджрд░ рдПंрдеोрдиी рдлрд░्рдиाрдбिрдЬ рдЬैрд╕ा рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЪрд░्рдЪ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдорддрднिрди्рдирддा рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рд╕्рдеाрди рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рднाрд░рдд рдоें рдХैрдеोрд▓िрдХ рдЪрд░्рдЪ рдХो рдЫोреЬ рдЪुрдХे рд╕ैрдХреЬों рдкाрджрд░ी рдУрд░ рдирди рдЪрд░्рдЪ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЙрдд्рдкीреЬрди рд╕े рдмрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП ‘‘рдХैрдеोрд▓िрдХ рдЪрд░्рдЪ рд░िрдлॉрд░्рдоेрд╢рди рдоूрд╡рдоेंрдЯ (рдХेрд╕ीрдЖрд░рдПрдо) рдХा рдЧрдарди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ै। “рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рдХे рдиाрдпрдХ рдлाрджрд░ рдПंрдеोрдиी рдлрд░्рдиांрдбेрдЬ рдХो рднी ‘рдИрд╕ा рдХी рддрд░рд╣ рдХू्рд░рд╕िрдд’ (рд╕рд▓ीрдмी рдоौрдд) рдХрд░рдиे рдХा рд▓рдо्рдмा рд╖рдб्рдпंрдд्рд░ рдЪрд▓ рдкреЬा। рдЗрд╕ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╡рд╣ рдЕрдХेрд▓ा рдеा – рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рдХोрдИ рдХाрд░рд╡ां рдирд╣ीं рдеा। рдИрд╕ा рднी рддो рдЕрдХेрд▓े рд╣ी рд░рд╣ рдЧрдпे рдеे – рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдп рдЙрди्рд╣ें рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХे рд╣ाрде рд╕ौंрдк рдХрд░ рднाрдЧ рдЧрдпे рдеे рдФрд░ рдЬिрд╕ рдпрд╣ूрджी рдЬाрддि рдХे рдЙрдж्рдзाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╡े рд╕рдХ्рд░िрдп рдеे рд╡рд╣ी рдЬрдирддा рд░ोрдорди рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдкिрд▓ाрддुрд╕ рд╕े рдИрд╕ा рдХो рд╕рд▓ीрдм рдкрд░ рдЪреЭाрдпे рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдЪрдг्рдб рдЖрди्рджोрд▓рди рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी। рдпрд╣ी рд╣ुрдЖ рдеा – рдКंрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХे рдЗрд╕ рдорд╣ंрдд – рдлाрджрд░ рдЯोрдиी рдлрд░्рдиांрдбेреЫ рдХे рд╕ाрде। рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЧांрдзीрд╡ाрджी рд╡िрдЪाрд░рдХ рд╢्рд░ी рдХुрдоाрд░рдк्рдкा (рдЬो рдХि рд╕्рд╡рдпं рдХैрдеोрд▓िрдХ рдИрд╕ाрдИ рдеे) рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдеा: – рдкрд╢्рдЪिрдоी рджेрд╢ों рдХी рд╕ेрдиा рдХे рдЪाрд░ рдЕंрдЧ рд╣ैं – ’”рдерд▓ рд╕ेрдиा, рд╡ाрдпु рд╕ेрдиा рдФрд░ рдиौрд╕ेрдиा рддрдеा рдЪрд░्рдЪ (рдоिрд╢рдирд░ी) ।“ рдЗрди्рд╣ीं рдЪाрд░ рдЕंрдЧीрдп рд╕ेрдиा рдХे рдмрд▓рдмूрддे рдкрд░ рдкрд╢्рдЪिрдоी рджेрд╢ рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХрд░рдиे рдХी рдпोрдЬрдиा рд░рдЪрдиे рдоें рдоाрд╣िрд░ рд╣ैं।“ рдЖрдЬ рдХी рдкрд░िрд╕्рдерддिрдпों рдоें рдПрдХ рдФрд░ рд╕ेрдиा рднी рдЬोреЬी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ैं – рд╡рд╣ рдкांрдЪрд╡ी рд╕ेрдиा рд╣ैं ’’рдоीрдбिрдпा” рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рдЕрд╡िрдХрд╕िрдд рдпा рдЕрд░्рдж्рдзрд╡िрдХрд╕िрдд рджेрд╢ों рдХी рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕рдо्рдкрджाрдУं – рддेрд▓ – рд╡рдиों – рдЦрдиिрдЬों рдХी рдЬिрддрдиी рд╕рдордЭ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рджेрд╢ों рдХी рд╣ैं, рдЙрддрдиी рд╕рдордЭ рдпा рдЬाрдирдХाрд░ी рд╕्рд╡рдпं рдЗрди рджेрд╢ों рдХी рд╕рд░рдХाрд░ों рдХो рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рд╕्рдкेрдиिрд╢ рдоिрд╢рдирд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиाрдИ рдЧрдИ ’’рдКँрдЯ рдХी рдЪोрд░ी” рдХрд░рдиे рдХी рдиाрдпाрдм рддрд░рдХीрдм рдмрддाрдИ рдЧрдИ рд╣ैं – рдЗрд╕ рдЪोрд░ी рдХी рд╡िрдзि рдоें рдХेрд╡рд▓ рдКँрдЯ рд╣ी рдирд╣ीं рдЪुрд░ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ैं рдЕрдкिрддु рдКँрдЯ рдкाрд▓рдХों рдХी рдЬрд░ рдЬрдоीрди, рдоाрди рдорд░्рдпाрджा, рдзрд░्рдо-рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЖрджि рд╕рднी рдкрд░ рд╣ाрде рд╕ाрдл рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ैं। рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХी рдЖрджिрдХाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ी рдЖрдИ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрдХрддा рдФрд░ рд╕рдорд░рд╕рддा рдХो рднी рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। 

                      рдЗрди рд╡िрджेрд╢ी рдоिрд╢рдирд░िрдпों рдХी рд╕ोрдЪ рд╣ै рдХिः – ’’рдпрджि рдХोрдИ ’’рдИрд╕ाрдИ рдпुрд╡рддी” рдЕрдкрдиी рдкूрд░्рд╡ рдЬाрддि рдХे, ’’рдЧैрд░-рдИрд╕ाрдИ” рдпुрд╡рдХ рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддी рд╣ै, рддो рдЙрд╕े рдордиा рдордд рдХрд░ो – рдХाрд▓ाрди्рддрд░ рдоें рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдкрддि рд╡ рд╕ाрд╕-рд╕рд╕ुрд░ рддрдХ рдХो рдИрд╕ाрдИ рдмрдиा рд▓ेрдЧी рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдмрдЪ्рдЪे рддो рдкैрджाрдпрд╢ी рдИрд╕ाрдИ рд╣ोंрдЧे рд╣ी।’’ рдЖрдкрдиे рдХрдИ рдмाрд░ ’’рд╕рдоाрдиाрди्рддрд░ рд╕рд░рдХाрд░” рд╢рдм्рдж рднी рд╕ुрдиा рд╣ोрдЧा рдпा рдкреЭा рд╣ोрдЧा। рд▓ेрдХिрди рд╕рдоाрдиाрди्рддрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдпा рдкैрд░рд▓рд▓ рдЧрд╡рди्рд░рдоेंрдЯ рдХा рдЕрд╕рд▓ी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै? рдХैрд╕ा рд╣ोрддा рд╣ैं? рдЗрд╕ рддрде्рдп рд╕े рд╢ाрдпрдж рд░ू-рдм-рд░ू рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ोंрдЧे – ‘‘рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рдоें рдЖрдк рдХो рдпрд╣ рддрде्рдп рднी рд╕рдордЭ рдоें рдЖ рдЬाрдпेрдЧा। рдХुрд▓ 107 рдПрдХреЬ рддिрдХोрдиी рдЬрдоीрди рдкрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд ’’рд╡ेрдЯिрдХрди рдирдЧрд░ рд░ाрдЬ्рдп” рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рддрдоाрдо рджेрд╢ों рдоें рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдЕрдкрдиी рд╕рдоाрдиाрди्рддрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдЪрд▓ा рд░рд╣ा рд╣ै рдпрд╣ рддрде्рдп рдлाрджрд░ рдЯोрдиी рдХी рдХрд╣ाрдиी рдкреЭрдХрд░ рд╣ी рдЬाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। “рдКँрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдЪрд░्рдЪ рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрдж рдХा рдЬिрдХ्рд░ рдЬिрд╕ рддрд░ीрдХे рд╕े рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЙрд╕े рдкреЭрдХрд░ рджेрд╢рднрдХ्рдд рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдХी рдЖँрдЦें рдЦोрд▓ рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ै। рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рд▓ेрдЦрдХ рдмрддाрддा рд╣ै рдХि рднाрд░рдд рдоें рд╡ेрдЯिрдХрди рдХी ’’рд╕рдоाрдиाрди्рддрд░ рд╕рд░рдХाрд░” рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕े рдкूрд░्рд╡ 1945 рдоें рд╣ी рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рдЧрдИ рдеी (рдЬрдм рдпрд╣ाँ рдХैрдеोрд▓िрдХ рдмिрд╢рдк्рд╕ рдХाрди्рдл्рд░ेंрд╕ рдСрдл рдЗрдг्рдбिрдпा ;рдм्рдардм्рдк्рдж्рдз рдХा рдЧрдарди рд╣ो рдЧрдпा рдеा рддрдеा рд╡ेрдЯिрдХрди рдХा рд░ाрдЬрджूрдд (рдЗंрдЯрд░рдиुрдирд╕िрдпों) рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ों рддрдеा рдЙрдЪ्рдЪрдзिрдХाрд░िрдпों рдкрд░ рдЗрд╕рдХी рдХिрддрдиी рдордЬрдмूрдд рдкрдХреЬ рд╣ैं – рдХो рднी рдЖрдк рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рджेрдЦ-рд╕рдордЭ рд╕рдХेंрдЧे – рд╕рдоाрдЬ рд╕ेрд╡ा, рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ेрд╡ा рдХे рдЦेрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдпрд╣ рд╕рдоाрдиाрди्рддрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдЬрдирддा рдж्рд╡ाрд░ा рдЪुрдиी рдЧрдИ рд╕рд░рдХाрд░ों рдХो рдЕрдкрдиे рдкॉрдХिрдЯ рдоें рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдФрд░ рдХिрд╕ рдард╕рдХ рд╕े рд░рдЦрддी рд╣ैं, рдЖрдк рдХрд▓्рдкрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे! рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдоें рдкांрдЪрд╡ी рд╕ेрдиा ’’рдоीрдбिрдпा” рднी рдЕрдкрдиा рдЕрд╣рдо рд░ोрд▓ рдЕрджा рдХрд░рддी рд╣ैं। “рдКंрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рдкुрд╕्рддрдХ рдЙрди рд▓ोрдЧों рдХो рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рдкреЭрдиा рдЪाрд╣िрдП рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрддा, рд╕्рд╡ाрднिрдоाрди рдФрд░ рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХрддा рдХे рдоाрдпрдиे рд╕рдордЭрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рднी рдкреЭрдиा рдЪाрд╣िрдП рдЬो рдзрд░्рдоों рдХी рдЪाрд░рджीрд╡ाрд░ी рдоें рдХैрджी рдЬीрд╡рди рдмिрддा рдХрд░ рдХूрдкрдордг्рдбूрдХ рд╕्рдеिрддि рдоें рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рдХрд░, рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рд╕рдордЭे рд╣ुрдП рд╣ै। рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдЕрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЙрди рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рднी рд╕ंрджेрд╢ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ैं, рдЬो рдзрд░्рдоाрди्рддрд░िрддों рдХी ’’рдШрд░ рд╡ाрдкрд╕ी” рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рдзрд░्рдоांрддрд░िрдд рдИрд╕ाрдЗрдпों рдХी рджрдпрдиीрдп рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рдЪрд░्рдЪ рдиेрддृрдд्рд╡ рдПрд╡ं рд╡िрджेрд╢ी рдоिрд╢рдирд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рдоें рдзрд░्рдоांрддрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиाрдИ рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдШाрддрдХ рдиीрддिрдпों рдФрд░ рдЪрд░्рдЪ рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп – рдЕрддंрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдХा рднी рдЦुрд▓ाрд╕ा рдХрд░рддी рд╣ै। рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдЖрдЬ рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХा рд╕рд╣ी рдЖंрдХрд▓рди рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдШाрддрдХ рдкрд░िрдгाрдоों рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рдХुрдЫ рдЙрдкाрдп рднी рдвूंрдврдиे рдХे рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпे рдЧрдП рд╣ैं। “рдКंрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣ंрдд” рдкुрд╕्рддрдХ рдмрддाрддी рд╣ै рдХि рдзрд░्рдоों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा, рдоाрдирд╡ рд╕рдоाрдЬ рдХो рд╡िрд╕्рдлोрдЯрдХ рд╕्рдеिрддि рд╕े рдмрдЪाрдП рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП, ’’рд╕ेрдл्рдЯी рд╡ाрд▓्рд╡” рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдИ рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдпрд╣ ’’рд╕ेрдл्рдЯी рдбिрд╡ाрдЗрд╕” (рд░рдХ्рд╖ा рдЙрдкрдХрд░рдг) рдЧрд▓рдд рдФрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ी рд▓ोрдЧों рдХी рдиिрдЬी рд╕ंрдкрдд्рддि рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं, рддो рдоाрдирд╡рддा рдХे рд▓िрдП рдЦрддрд░ा рдмреЭ рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें, рдРрд╕े рд╣ी рд╕्рд╡्рдпंрднू рдзрд░्рдо рдоाрдлिрдпाрдУं рдХी рдЬрдХреЬ рдоें рдк्рд░ाрдпः рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдзрд░्рдо рдЖ рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрддः рдЕрдм рд╕рдордп рдЖ рдЧрдпा рд╣ै, рдХि рдРрд╕े рддрдд्рд╡ों рдХो рд╕िрд░े рд╕े рдирдХाрд░ा рдЬाрдпे рддाрдХि рдоाрдирд╡рддा рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рд╣े।“ ============================ “рдКंрдЯेрд╢्рд╡рд░ी рдоाрддा рдХा рдорд╣рди्рдд” рд▓ेрдЦрдХ – рдкी.рдмी.рд▓ोрдоिрдпों рдк्рд░рдХाрд╢рдХः рдЬे.рдХे. рдЗрди्рдЯрд░рдк्рд░рдИрдЬрд░, рдбрдм्рд▓рдпू рдмी/27 рдк्рд░рдердо рддрд▓, рд╢рдХрд░рдкुрд░, рджिрд▓्рд▓ी – 110 092 рдоूрд▓्рдпः 300/- рдкृрд╖्рдаः 184 рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдгः 2015 ISBN -978-93-84380-01-4
Next Post Previous Post
No Comment
Add Comment
comment url

Popular Posts